दिनाराम दिनाभद्री र सबरी मा को इतिहास |
दिनाराम दिनाभद्री र सबरी मा को इतिहास
नेपालको भक्तिमार्गीय साहित्य र सांस्कृतिक चेतनासँग गहिरो सम्बन्ध राख्ने महत्वपूर्ण पात्रहरू मध्ये दुई प्रमुख व्यक्तिहरू हुन् – दिनाराम दिनाभद्री र सबरी मा। यी दुवै नेपाली धार्मिक तथा साहित्यिक इतिहासका विशिष्ट व्यक्तित्वहरू हुन्, जसले समाजमा भक्तिभाव, नैतिक शिक्षा, र आध्यात्मिक चेतना फैलाउन महत्वपूर्ण योगदान पुर्याएका थिए।
दिनाराम दिनाभद्रीको इतिहास
दिनाराम दिनाभद्री नेपाली भक्तिकाव्य परम्परामा विशेष स्थान ओगट्ने कवि हुन्। उनको जन्म र जीवनका बारेमा विस्तृत ऐतिहासिक विवरणहरू कम भेटिए तापनि उनी १७औं शताब्दीको उत्तरार्धमा नेपाली समाजमा भक्तिपरक साहित्य लेखन तथा प्रवचनद्वारा लोकप्रिय बनेका थिए।
जीवन र साहित्यिक योगदान
दिनाराम दिनाभद्रीले नेपाली भाषा, संस्कृति र धर्ममा गहिरो प्रभाव पार्ने कविताहरू तथा भजनहरू लेखेका थिए। उनका कृतिहरू सरल भाषा तथा लोकशैलीमा लेखिएका थिए, जसले गर्दा ती जनसाधारणले सजिलै बुझ्न सक्थे। उनले आफ्नो साहित्यका माध्यमबाट सामाजिक सुधार, धार्मिक जागरण, तथा भक्ति मार्गलाई प्रवर्द्धन गरेका थिए।
उनको प्रमुख काव्यशैली भक्तिरसमा आधारित छ, जसमा भगवानप्रतिको अनन्य प्रेम, भक्ति, समर्पण, र जीवनबोध झल्किन्छ। नेपाली लोकभाषामा उनले लेखेका भजनहरू आज पनि नेपालका विभिन्न भागहरूमा गाइने गरिन्छ।
समाजमा प्रभाव
दिनाभद्रीको साहित्यले नेपाली समाजलाई नैतिकता, सत्यनिष्ठा, र भक्ति मार्गप्रति आकर्षित गर्यो। उनले समाजमा व्याप्त अन्धविश्वास, जातपात, र अन्य सामाजिक कुरीतिहरूको विरोध गर्दै धार्मिक सहिष्णुता र समभावको मार्ग देखाए। उनका रचनाहरू साधारण मानिसहरूले समेत सजिलै सम्झने र आत्मसात गर्ने खालका थिए, जसका कारण उनी नेपाली समाजमा जनप्रिय बनेका थिए।
सबरी माको इतिहास
सबरी मा नेपाली धार्मिक इतिहासमा श्रद्धेय महिला सन्तका रूपमा परिचित छिन्। उनको वास्तविक नाम के थियो भन्ने विषयमा विभिन्न मतहरू पाइन्छन्, तर उनी सबरी जातिको भएकाले 'सबरी मा' भन्ने नामले परिचित भइन्। सबरी मा विशेष गरी भक्तिमार्गीय परम्परामा लोकप्रिय छिन्, जसले भक्ति, प्रेम, सेवा, र समर्पणलाई विशेष महत्त्व दिएकी थिइन्।
सबरी माको धार्मिक महत्त्व
सबरी माको उल्लेख हिन्दू धार्मिक ग्रन्थहरूमा पनि पाइन्छ। उनलाई रामायणमा वर्णित शबरीसँग तुलना गरिन्छ, जसले भगवान श्रीरामलाई फल चखाएर स्वागत गरेकी थिइन्। उनी भगवानप्रति अत्यन्तै समर्पित थिइन् र निष्कपट भक्ति उनको मुख्य विशेषता थियो।
नेपालमा सबरी मालाई एक आध्यात्मिक सन्तका रूपमा सम्मान गरिन्छ, जसले समाजमा प्रेम, अहिंसा, र सत्यका मार्ग अपनाउन प्रेरित गरिन्। उनको योगदान विशेष गरी महिला सशक्तीकरण, समाज सुधार, तथा धार्मिक सहिष्णुताका क्षेत्रमा महत्त्वपूर्ण रहेको छ।
समाजमा प्रभाव
सबरी माले समाजमा महिला भक्ति परम्पराको मार्ग प्रशस्त गरिन्। उनले भक्तिमार्गमा महिलाहरूको सहभागितालाई प्रेरित गर्दै समाजमा आध्यात्मिक जागरण ल्याइन्। विशेष गरी तल्लो जाति तथा गरिब वर्गका मानिसहरूलाई धर्म र भक्ति मार्गमा लाग्न प्रेरित गर्नु उनको मुख्य उद्देश्य थियो।
उनले भक्ति तथा सेवा भावमार्फत समाजलाई एकताको सन्देश दिइन्। उनको भक्ति मार्गले विशेष गरी तल्लो वर्गका मानिसहरूलाई धार्मिक तथा सामाजिक उत्थानमा योगदान गर्न प्रेरित गर्यो।
निष्कर्ष
दिनाराम दिनाभद्री र सबरी मा दुवै नेपाली धार्मिक तथा भक्तिकाव्य परम्पराका महत्वपूर्ण पात्रहरू हुन्। उनीहरूका योगदानहरूले नेपाली समाजमा भक्ति भाव, आध्यात्मिक चेतना, तथा धार्मिक सहिष्णुता प्रवर्द्धन गरेको देखिन्छ।
दिनाभद्रीका रचनाहरूले नेपाली भक्तिकाव्यलाई समृद्ध तुल्याए भने सबरी माको भक्ति मार्गले समाजमा प्रेम, समानता, र समर्पणको भाव फैलायो। उनीहरूका शिक्षाहरू आज पनि प्रासंगिक छन् र नेपाली समाजमा धार्मिक तथा नैतिक चेतनाका रूपमा जीवित रहेका छन्।
यही कारणले गर्दा दिनाराम दिनाभद्री र सबरी मा नेपाली धार्मिक इतिहासमा सदैव अमर रहनेछन्।
No comments